De Onmogelijke Driehoek van Willem van Dam

In het park Rusthoff in Sassenheim staat een bijzonder kunstwerk dat de aandacht trekt van jong en oud: een bronzen driehoek die… eigenlijk helemaal geen gewone driehoek is. Het is een optische illusie – een figuur die in werkelijkheid niet kán bestaan. En toch staat hij daar.

De maker van dit bijzondere kunstwerk is Willem van Dam (1938), een autodidact met een grote liefde voor wiskundige vormen. Van Dam is geen doorsnee beeldhouwer. Zijn roots liggen in de houtbewerking: hij was meubelmaker en werkte in de jachtbouw. Daar ontwikkelde hij een uitstekend ruimtelijk inzicht – een gave die later van pas kwam in zijn kunst.

Van Dam liet zich inspireren door de beroemde “Penrose-driehoek”, ook wel bekend als de onmogelijke driehoek. Op papier lijkt het een simpel figuur, maar in de echte wereld klopt er iets niet. De drie balken waaruit de driehoek bestaat, lijken logisch met elkaar verbonden, maar dat is gezichtsbedrog.

Toch wist Van Dam deze illusie om te zetten naar een driedimensionaal beeld. Hij ontwierp en bouwde een mal waarmee het kunstwerk uiteindelijk in koper gegoten kon worden. Het beeld werd in 2006 geplaatst.

Wat het zo bijzonder maakt? Als je het vanaf het juiste punt bekijkt, zie je een perfecte driehoek. Maar loop je eromheen, dan ontdek je dat de balken gekromd en verdraaid zijn. Ze lopen in een vloeiende beweging in elkaar over. Je zou er met je vingers langs willen gaan om de vormen te volgen – maar helaas, het beeld staat midden in het water. Kijken moet dus met de ogen.

Willem van Dam heeft altijd een kunstzinnige geest gehad. Hij leerde figuratief boetseren bij bekende kunstenaars zoals Rob den Tonkelaar en Karel Gomes. In de loop der jaren verschoof zijn focus naar abstracte, geometrische vormen, vaak uitgevoerd in hout en andere materialen.

Zijn bewondering voor grafisch kunstenaar M.C. Escher en de Zweedse ‘onmogelijke figuren’-pionier Oscar Reutersvärd is duidelijk terug te zien in zijn werk. Van Dam raakte vooral gefascineerd door het spel met perspectief en illusie – en zette die fascinatie om in tastbare, ruimtelijke beelden.

De bronzen driehoek in Sassenheim is dan ook een bekroning op zijn werk. Een knap staaltje vakmanschap én verbeelding, dat voorbijgangers even laat stilstaan – en zich verwonderen over wat ze nu eigenlijk zien.

Meer over zijn werk? Kijk op: www.willenvandam.info