Parkhistorie
Sinds de revitalisatie van het park en de heropening in 2004 lag op de website de nadruk vooral op de aanleiding en het herstel zelf in de laatste periode.
We werken constant aan het vollediger maken van de geschiedenis van het Park. Die zal uiteen vallen in een aantal fasen.
- de tijd waarin het park is ontstaan en welke factoren daarin hebben meegespeeld
- de ontwikkeling van het park vanaf het ontstaan tot de verkoop ervan aan de gemeente
- het dorpspark in de 20e eeuw
- het park in de 21e eeuw met de revitalisatie zelf, het gewijzigde beleid en beheer en de herwaardering ervan als Historische Buitenplaats
Buitenplaatsen
1. In de Gouden eeuw zijn de meeste buitenplaatsen ontstaan. Welgestelde mensen ontvluchtten massaal de stad, waarin het vooral in de zomer door het ontbreken van riolering niet prettig vertoeven was. Op veel plaatsen in het land, vaak niet ver van de stad, werd grond aangekocht en ontstonden buitenplaatsen. In het voorjaar verhuisden vele gezinnen met de complete huisraad naar “buiten”. Hele ketens van buitenplaatsen ontstaan dan vooral op plaatsen die goed bereikbaar waren, over en langs het water, langs oude bekende routes zoals hier bijvoorbeeld op de oudste zanderige duinruggen langs de kust. De landgoederenzone vanaf Rijswijk, Den Haag die doorloopt tot ongeveer Beverwijk in Noord Holland is een prachtig voorbeeld. Maar de landgoederenzone langs de Vecht is mogelijk nog bekender.
Overplaats
2. Zo koopt de heer Jean Adam Charbon in 1791 verschillende gronden aan in Sassenheim en ontstaat buitenplaats Rusthoff met een park en aanpalende gronden. Van wie, voor welk bedrag en hoeveel ha. weten we nog niet , maar het totaal is uiteindelijk toch wel zo’n 27 ha groot. Aan de overkant van de Hoofdstraat werd een buitenbeek gegraven en loopt het terrein door tot ongeveer het gemeentekantoor. Dit heet “de Overplaats”. Tussen 1830 en 1850 werd het park in landschapstijl omgevormd door J.D. Zocher jr. , de meeste beroemde landschapsarchitect van de Zocherfamilie. In 1871 koopt de gemeente van de familie Charbon een stuk grond ter grootte van 1700 m2 om er het toenmalige Gemeentehuis te bouwen op de plek waar nu herenmodehuis Melman is gevestigd.
Eigendom
3. Uiteindelijk koopt in 1917 de gemeente de hele buitenplaats en het landhuis werd in 1924 afgebroken. Van de oorspronkelijke 27 ha is nu nog 6 ha over. Aan de zuidoostkant ontstaan nieuwe woonwijken en een eeuw later functioneert het park als echt dorpspark. Lange tijd lopen op het grote eiland de koeien van de boer aan de Kerklaan, maar altijd dagelijks worden er eendjes gevoerd en wandelingen gemaakt. En omdat het park inmiddels middenin het centrum van Sassenheim ligt, is een unieke situatie ontstaan van een stadspark in een dorpscentrum.
Beheer
4. Het beheer van het park liet soms wel eens wat te wensen over, maar toen de gemeente met het idee kwam om een nieuw gemeentehuis te bouwen in de rand van het park kwamen de Sassemers in opstand. Toen vervolgens parkeerplaatsen nodig waren langs de J. P Gouverneurlaan werd een deel van het park afgesnoept. Daarmee was voor de inwoners de maat vol en ontstond het idee om ter gelegenheid van het jubileum van de plaatselijk Rotary Club om het park op te knappen. Daaruit is de volledige revitalisatie van het Park ontstaan en bij de heropening van het park in 2004 is ook het beheer overgedragen aan een Stichting.
Sinds die tijd zijn het de bewoners die als vrijwilligers ondergebracht in een Beheerstichting het park het beheer (laten) uitvoeren. De verschillende groepen die in het park actief zijn, zijn allemaal in het bestuur vertegenwoordigd. Evenementen commissie, Groenbeheer, Heemtuin, Kinderboerderij, Paviljoen, Schooltuin. Daarnaast zijn er de “Vrienden van Park Rusthoff”. Zij proberen extra gelden bijeen te krijgen om allerlei projecten mogelijk te maken. Park Rusthoff is als historische buitenplaats een wezenlijk onderdeel van de Landgoederenzone van Zuid-Holland. Helaas zonder Landhuis, maar “Park Rusthoff, is besloten in het hart van de Sassenheimers”.
Historische buitenplaats
Omdat ons park oorspronkelijk als buitenplaats is ontworpen vindt u in hieronder informatie over het ontstaan van buitenplaatsen. In heel Nederland maar vooral in het Westen en midden van ons land legden rijke stedelingen tussen grofweg 1610 en 1900 buitenplaatsen aan in het landelijke buitengebied. Zodoende kon men tijdens de zomer ontsnappen aan de ongezonde (epidemieën!) en toen nog (zonder riolering) stinkende stad.
Clusters
De provincies Zuid- en Noord-Holland kennen verschillende clusters of reeksen van buitenplaatsen. De plaatsing van deze landgoederenzones, zoals ze genoemd worden, zijn direct gekoppeld aan de samenstelling van de ondergrond. De oude en jonge duinen werden als een goede vestigingsplaats gezien voor buitenplaatsen. Niet te vergeten in de ligging van de landgoederenzones is de verhouding tot de twee belangrijkste machtscentra in Nederland: Den Haag en Amsterdam ena de vervoersmogelijkheden in de vorm van trekvaarten die daar aangekoppeld waren.
Meest bekende
De meest bekende buitenplaatsenzone in Noord- en Zuid-Holland is gelegen op het duin- en strandwallengebied tussen Den Haag en Haarlem. In dit gebied ligt een groot aantal landgoedreeksen. Het landhuis met de omliggende tuinen en voorzieningen had droge voeten. De bijbehorende boerderijen lagen dan op de overgang van de strandwal naar het veengebied. Het vee werd dan geweid op het voor veeteelt ontgonnen veen.
Kenmerkend
Een aantal factoren is kenmerkend voor buitenplaatsen op de binnenduinen en de strandwal. De buitenplaatsen liggen bij een belangrijke vaarweg of een belangrijke hoofdroute. De kavels waren rechthoekig. Vanuit de buitenplaats lag een zichtas naar buurbuitenplaatsen, naar het lager gelegen veenlandschap en/of naar een dorpskerk in de omgeving. Ook was er een directe (zicht)relatie met de trekvaart of de hoofdweg.
Buitenplaats
Een buitenplaats is een monumentaal huis, vaak met bijgebouwen, dat een harmonieus en onlosmakelijk geheel vormt met een omliggende tuin of park. Bij de buitenplaatsen is van belang dat de bewoners er vooral recreëerden, er ontsnapten aan hun handelsbezigheden en tijdens het voorjaar en de zomer niet in de stad hoefden te zijn. Buitenplaatsen kwamen voor in alle soorten en maten; van omvangrijke lusthoven tot simpele tuinen met enkel een theekoepel.
Landgoed
Een landgoed is meestal ouder en vaak ook groter, en daar ging de zorg voor de instandhouding van het vaak uitgestrekte landbezit het hele jaar door. Men moet hierbij denken aan het beheer van pachtboerderijen, waterhuishouding, jacht- en bosbeheer maar soms had men ook locale politieke en sociale taken. Op de buitenplaatsen speelde dit veel minder. Daar dichtte men, kweekte men in oranjerieën zeldzame planten, bolgewassen of ananassen en genoot men van verse, vaak in eigen moestuinen verbouwde landproducten.
Landelijk themajaar
Terug gedraaide subsidie mogelijkheden en het opheffen van de Stichting Particulier Historische Buitenplaatsen (Stichting PHB) waren voor René W.Chr. Dessing (kunsthistoricus en nu voorzitter Stichting Themajaar Historische Buitenplaatsen 2012) eind 2009 de aanleiding om te peilen of er draagvlak zou bestaan om een landelijk themajaar uit te roepen voor de historische buitenplaatsen. Dat lukte en deze stichting is er nu op gericht om meer mensen te laten zien hoe interessant en mooi historische buitenplaatsen zijn.
Draagkracht
Als meer mensen dit beseffen zal er ook meer draagkracht ontstaan voor het behoud en beheer van deze unieke erfgoederen. Ooit was de buitenplaats een belangrijk fenomeen en belichaamden zij vooral in de huidige Randstad een bijzondere band tussen stad en land. In voorbije eeuwen telde Nederland vermoedelijk zesduizend of meer grote en kleine buitenplaatsen. Hiervan resteert nu nog slechts 10%.
Complex
Een complex historische buitenplaats is aangelegd. Zij kan deel vormen van een landgoed. Het geheel wordt met name gevormd door een in oorsprong versterkt huis, een kasteel, buitenhuis of landhuis, met bijgebouwen, omgeven door tuinen en/of park met 1 of meer van de volgende onderdelen, zoals grachten, waterpartijen, lanen, boomgroepen, parkbossen, (sier)weiden, moestuinen en ornamenten.
Ensemble
Die samengestelde onderdelen noemen we een ensemble en die combinatie zorgt ervoor dat we ook het bijzondere en unieke ervan ervaren. Bent u geïnteresseerd geraakt in de boeiende historie van buitenplaatsen? Kijk dan eerst eens op : stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen